DIKŞIN: Büyük Şans

‘Dıkşın: Büyük Şans’, Fildişili ‘aykırı’ yazar Koffi Kwahule’nin kaleminden, yer yer acımasız, çokça da sarkastik bir metin. Yazara özel bir ilgi besleyen Moda Sahnesi ekibi, bir kez daha Kemal Aydoğan’ın yönetiminde, Bengi Günay’ın oyuna ağırlığını koyan sahne tasarımıyla ve Onur Ünsal ile Mehmet Tekatlı’nın güçlü oyunculuklarıyla sahneliyor ‘Dıkşın’ı. Bir efendi/köle, sömürgeci/sömürülen, ezen/ezilen ilişkisi diyalogu, bu oyun. İki tarafın da ‘masum’ olmadığı, şiddet dilini de sakınmadan kullanan grotesk bir gösteri, bir tür modern zamanlar şiddet sirki. Her iki oyuncu da çok zorlu birer görevin altına giriyor. Her bir oyununda çıtayı üste çıkaran Onur Ünsal ise şimdilik kariyerinin en yüksek performansına imza atıyor. Şaşırtıcı ve zorlayıcı ama izlenmeli!

Uzun zamandır böyleydi de özellikle son aylarda olup bitenler koca bir sirkin içindeymişiz hissini iyice pekiştirdi. Öyle bir sirk, öyle bir curcuna ki bu; içinden çıkmak, sirk çadırını alaşağı etmek istedikçe elimiz, yüzümüz daha çok boyanıyor; sirkin palyaçosuna dönüveriyoruz sanki. Moda Sahnesi'nde Kemal Aydoğan’ın yönetmenliğinde sahnelenen Koffi Kwahule’nin kaleminden çıkan 'Dıkşın: Büyük Şans' (Big Shoot) adlı oyun, içinde yaşadığımız ve aynı zamanda içimizde yaşayan sirkin bir alegorisi adeta. Bengi Günay’ın tasarımıyla sahnede basamaklı ve renkli bir yapı görmekteyiz. Ayaklı bir mikrofon ve bir sandalye. Sirke benzer bir gösteri alanı oluşturulmuş. Coşkulu bir karşılama anonsuyla oyuncular sahneye geliyor ve gösteri başlıyor. 90 dakikalık bir süreyle tek perdeden oluşan oyun başından sonuna dek hiçbir şey anlatmıyor. Daha doğrusu, konvansiyonel bir anlatı üslubuna sahip değil. Bir şey anlatmak derdini taşımıyor. Haliyle sıradan bir tiyatro izleyicisi için epeyce zorlayıcı bir oyun olduğunu söylemek mümkün. Oyun bir anlam üretebilme işini seyirciye bırakıyor. Bunu da 'hissettirme' yoluyla yapıyor. Evet, alışılageldik lineer bir olay akışı içinde anlattığı bir hikâyesi yok; ama kullandığı imgeler, yarattığı metaforlarla sezdirdikleri, oyunu anlayamadığı için kaygılanan alımlayıcının bile yüreğini ve zihnini tetikleyebiliyor. Onur Ünsal’ın ve Mehmet Tekatlı’nın bir an olsun düşmeyen enerjileriyle sergiledikleri oyun, efendi- köle, sömüren- sömürülen, ezen- ezilen, siyah-beyaz, kadınlık-erillik gibi tüm ikiliklerin bir temsilini sahnede görmemize olanak tanıyor. Oyunda Onur Ünsal çok konuşan, çok hareket eden, kontrol eden, hükmeden, sömüren, tahrik ve taciz eden, yöneten, kural koyanken; Stan’i canlandıran Mehmet Tekatlı sessiz, bazen sahne üzerindeki bir dekor kadar sabit, boyun eğen, sömürülen, yönetilen ve itaatkâr olan şeklinde konumlanıyor. Ancak aslında sahne üzerinde iki negatifin çarpışmasını izliyoruz. Çünkü ikisi de masum değil. İkili zıtlıklar üzerine kurulu ilişkileriyle erkek öznenin efendi-köle mekanizmasına tapınması anlatılıyor. Efendinin köleye, kölenin efendiye muhtaç olduğu; ikisinin de varoluşlarını birbirlerinin üzerinden tanımladığı bir mekanizma bu. Oyun bildiğimizi görmemizi sağlıyor. Sirk düzeni içindeki kendimizi. Kendi güçsüzlüğümüzle tanıştırıyor bizleri. Bir şey söylemeden… Provakatif eylemleriyle yalnızca hissetmemizi sağlıyor. Ve sonra DIKŞIN! İçimizdeki Stanleri öldürmek niyetiyle izlemeli bu oyunu. Efendisine tapınan Stan parçalarını yok edebilme şerefine…

Tiyatroyu "canlıların katıldığı bir cenaze töreni olarak" tanımlayan Fildişi'li oyuncu, yönetmen, romancı ve oyun yazarı Koffi Kwahulé'nin 2000'de kaleme aldığı Big Shoot (Dıkşın:Büyük Şans), ölümün artık tüketicilerin elinden olacağını öngören, oldukça sert metne sahip bir oyun. Daha önce Moda Sahnesi'nde aynı yazarın Brasserie (Bira Fabrikası), Blue-S Cat (Arıza) ve L'odeur des Arbres (Ağaçların Kokusu) oyunlarını yöneten Kemal Aydoğan, bu düşündürücü uyarlamada kurban ve celladını adeta bir sirk gösterisinin içine yerleştiriyor. Kırmızı-beyaz platformun üzerinde bir tabure ve mikrofondan oluşan sade dekorla uyumlu kostümü ve ilginç makyajıyla Onur Ünsal'ın bir an aksamayan performansını izlemek çok keyifli! Ülkemizde ilk kez 2014 yılında TiyatrOPS’un Çağlar Çorumlu ve Salih Bademci'nin performanslarıyla sahnelediği bu metin gücünü, işkenceci rolüyle 2024 yılı Afife Tiyatro Ödülleri'nde "Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu" kategorisinde aday olan Onur Ünsal ile köleyi başarıyla canlandıran Mehmet Tekatlı'nın birbirini destekleyen başarılı performanslarından alıyor. Mehmet Tekatlı, ezilen/konuşmayan/işkence gören rolünde çok başarılı. Siz de benim gibi, her yapımda farklı karakterleri başarıyla canlandıran Onur Ünsal'ı beğenerek takip ediyorsanız bu oyunu muhakkak izleyin.

Fildişili yazar Koffi Kwahule’nin en sert metinlerinden biri olan “Dıkşın: Büyük Şans” bir çok fikri güncelleyerek yüzümüze vuruyor. Oyun, kölelik-efendilik, oyuncu-seyirci, biz-siz gibi sorgulanması gereken tüm karşıtlıkları gün yüzüne çıkartıyor. Bu karşıtlıkları tanrısal bir efendinin, kölesine baskı kurduğu ve istediğini kolaylıkla yaptırabildiği bir sirk olarak düşünebiliriz. Ancak biz bu sirkin gerçekliğini izliyormuşuz gibi. Bunu arka planda yaşananlar olarak söyleyebiliriz çünkü oyun tüm bu gerçekliği açıkça söylemekten çekinmiyor. Önemli tartışma konusu haline gelmiş olan “otorite” ve “itaat” kavramları hakkında düşünmemiz ve en önemlisi bunların gerçekliğiyle yüzleşmeye açık olmamız gerekiyor. Büyük bir açılışla başlıyor oyun. Bir sirk, bir şov. Bizi eğlendirmeye oldukça kararlılar. Bunun nasıl yapacakları ise ikinci planda. Önemli olan uzun yoldan gelmiş seyirciye hikayeyi anlatmak, o hikayeyi yaratabilmek. Gerçeklikten uzaklaşmış gibi görünen, bize gerçekleri dolaylı olarak anlatmalarını sağlayan sirk dekoru ile karşılaşıyoruz. Dekorun Tasarımı Bengi Günay’a ait. Dekorun yarattığı bu hava ve efendinin kostümünde seçilen renklerle, bu şovu koltuklarımızda rahat bir şekilde izlemeye hazırlanıyoruz. Ancak bu rahatlık uzun sürmüyor. Gerçekçi söylemlerle neye neden güldüğümüz anlamadan yeni bir sert söylem daha ekleniyor. Stan ve efendisi, iki zıt uç. Bir köle ve bir kırbaç. Efendi için tanrısal bir erkek aklı, Stan için düzen içinde hareketsiz kalmak zorunda kalmış veya bir noktadan sonra hareketsiz kalmayı seçmiş bir köle. Bu ikili çökmüş bir toplumu yansıtan iki uç gibiler. Böyle bir düzende efendiler için itaat önemlidir. Stan soru sormak istediğinde bu otorite ile karşılaşıyor. Bizim için oyunda bir taraf olmak oldukça zor. Bizi son noktaya götüren ise bu gerçeklikle karşılaşmak isteği oluyor. Onur Ünsal ve Mehmet Tekatlı’nın temposu, onların enerjileri ve performanslarıyla hiç düşmüyor. Oyunun yönetmeni Kemal Aydoğan bütün bu karşıtlıkları, söylemleri özenle bir araya getirmiş.